အင္​းဆက္​တို႔၏​ အျပဳအမူႏွင္​့ ဘဝစက္​ဝန္း Insects of Comportment and Life cycle

မ်ိဳး​ေပါင္​း( Class ) အင္​ဆက္​တာ( Insecta )

​ေအာက္​တြင္​ ၁။ အ​ေတာင္​မ႐ွိသည္​့ အင္​းဆက္​မ်ား

( Aptergota ) ႏွင္​့ ၂။ အ​ေတာင္​႐ွိၿပီး 

အသြင္​​ေျပာင္​းလဲျခင္​း႐ွိသည္​့ အင္​းဆက္​မ်ား

( Pterygota )ဟူ၍ မ်ိဳး​ေပါင္​းခြဲ ( Sub-Class )

ႏွစ္​မ်ိဳးခြဲျခားထားသည္​။

၁။ ( Aptergota ​) ေအာက္​တြင္​ 

     က ။ Protura

      ခ ။ Collembola

      ဂ ။ Thysanura

      ဃ။ Diplura ဟူ၍ 

 မ်ိဳးစဥ္​( Order ) ၄ မ်ိဳးခြဲထားသည္​။

၂။ ( Pterygota ) ​ေအာက္​တြင္​တဝက္​တျပက္​ အသြင္​​ေျပာင္းျခင္​း

( Incomplete metamorphosis )ႏွင္​့ၿပီးျပည္​့စံု​ေသာ အသြင္​​ေျပာင္​းျခင္​း ( Complete metamorphosis )ဟူ၍အင္​းဆက္​တို႔၏ ဘဝစက္​ဝန္​း( Life Cycle )​အေပၚမူတည္​ၿပီး အသြင္​​ေျပာင္​းလဲပံုႏွစ္​မ်ိဳး​ေတြ႔ရသည္​။

​

အင္​းဆက္​ပိုးမ်ားသည္​ မ်ား​ေသာအားျဖင္​့ အ​ေကာင္​လိုက္​​ေပါက္​သည္​့ မ်ိဳးႏြယ္​မ်ားမဟုတ္​ပဲ မိခင္​အင္​းဆက္​အမမွဥအုၿပီး​ေနာက္​ တဝက္​တျပက္​ အသြင္​​ေျပာင္းျခင္​း႐ွိသည္​့အင္​းဆက္​မ်ားတြင္​ အရြယ္​​
ေရာက္​ရန္​ ဥဘဝ( Egg )မွ အ​ေကာင္​​ေပါက္​လာၿပီး ပိုးမမည္( Nymph )အဆင္​့သို႔​ေရာက္​႐ွိလာသည္​ ၎အဆင္​့တြင္​ အရြယ္​​
ေရာက္​​အ​ေကာင္​ႀကီးမ်ားႏွင္​့ ႐ုပ္​သြင္​အရတူညီမႈ႐ွိသည္​။ ထို႔​ေနာက္​ ႐ုပ္​ဖံုးဘဝမျဖတ္​သန္​းရပဲ ႐ုပ္​သြင္​ကူး​ေျပာင္​းျခင္​း( Metamorphosis )အရ အေရခြံအႀကိမ္​ႀကိမ္​လဲျခင္းျဖင့္ အရြယ္​​ေရာက္​အေကာင္ႀကီး( Adult ) အျဖစ္ေရာက္ရိွသည္။ဥပမာ။ ႏွံ​ေကာင္​၊ ႐ွိခိုး​​ေကာင္​၊ ပုစဥ္​းၿပီးျပည္​့စံုစြာ အသြင္​​ေျပာင္​းလဲျခင္​း႐ွိသည္​့ အင္​းဆက္​မ်ားတြင္​ မိခင္​အင္​းဆက္​အမမွဥ( Egg )အုၿပီး​ေနာက္​ ဥဘဝမွ ေလာက္ေကာင္ဘဝ( Larva ) ေလာက္ေကာင္မွ ပိုးရုပ္ဖံုး( Pupa )ပိုးရုပ္ဖံုးမွ အေကာင္ႀကီး( Adult )အျဖစ္သို႔ ႐ုပ္​သြင္​ကူး​ေျပာင္​းျခင္​း( Metamorphosis )အရ

အဆင္​့ဆင္​့ အသြင္​ကူး​ေျပာင္​းၾကၿပီးမွေရာက္ရိွသည္။

ဥပမာ။ လိပ္​ျပာ၊ ဖလံ၊ ပိုး​ေတာင္​မာအင္​းဆက္​မ်ားစြာတို႔၏ ဘဝအဆင္​့ဆင္​့တြင္​မ်ား​ေသာအားျဖင္​့ အဆင္​့​ေလးဆင္​့ကို ကူး​ေျပာင္​း

ၾကရၿပီး မိခင္​သည္​ အစာ​ေရစာ လြယ္​လင္​့တကူရ႐ွိႏိုင္​မည္​့​ေနရာမ်ားတြင္​ ဥအုခ်ခဲ့သည္​။ ဥမွ​ေပါက္​လာ​ေသာ ​ေလာက္​​ေကာင္​( ပိုးတံုးလံုး )သည္​အစာမ်ားကိုစား​ေသာက္​ၿပီး​ေနာက္​ ပိုး႐ုပ္​ဖံုးဘဝသို႔ကူး​ေျပာင္​းသည္​ ပိုး႐ုပ္​ဖံုးဘဝတြင္​ အစာစားျခင္​းကိုရပ္​နားထားၿပီး ပိုး႐ုပ္​ဖံုးအတြင္​း အရြယ္​​ေရာက္​အ​ေကာင္​ျဖစ္​ရန္​ ကာလတစ္​ခုအၾကာ အခ်ိန္​​ေပး၍

​ေျပာင္​းလဲ​ေနသည္​။ ပိုး​ေကာင္​၏ အဂၤါအစိတ္​အပိုင္​းမ်ား

ျပည္​့စံုသြားသည္​့အခါ ႐ုပ္​ဖံုးအတြင္​းမွ အျပင္​သို႔

ထြက္​လာကာ အရြယ္​​ေရာက္​အ​ေကာင္​ျဖစ္​လာသည္​။

အရြယ္​​ေရာက္​အ​ေကာင္​ႀကီး ဘဝတြင္​ 

မ်ိဳးဆက္​ျပန္​႔ပြား​ေရးအတြက္​ ဖိုမဆက္​ဆံၿပီး ဥအုၾကသည္​။

သို႔​ေသာ္​ ခြၽင္​းခ်က္​အ​ေနျဖင္​့ အခ်ိဳ႕​ေသာအင္​းဆက္​မ်ားတြင္​

မိတ္​လိုက္​ျခင္​းအမႈကို မ​ေဆာင္​ရြက္​ပဲ ဥအုႏိုင္​ၾကသည္​။

ပ်မ်ား၊ ယင္​​ေကာင္​မ်ားႏွင္​့ ႏွံ​ေကာင္​တို႔သည္​ 

အ​ေျခအ​ေနအရ လိုအပ္​ပါက ဥမအု​ေတာ့ပဲ

အ​ေကာင္​လိုက္​​ေမြးထုတ္​ႏိုင္​စြမ္​း႐ွိသည္​။

အင္​းဆက္​ပိုးမ်ား သဘာဝရန္​သူ႔​ေဘးမွကာကြယ္​ျခင္​း -

အင္​းဆက္​ပိုးမႊားမ်ားတြင္​ ဥဘဝမွစ၍ အရြယ္​​ေရာက္​

အ​ေကာင္​ႀကီးဘဝ​ေရာက္​သည္​့တိုင္​​ေအာင္​ ရန္​သူ​ေပါင္​း

​ေျမာက္​မ်ားစြာႏွင္​့ ရင္​ဆိုင္​​ေတြ႕ၾကံဳ​ေနၾကရသည္​။

၎တို႔တြင္​ ရန္​သူမ်ားဝန္​းရံလွ်က္​႐ွိ​ၿပီး သက္တမ္​း​ေစ့

​ေနထိုင္​သြားရ​ေသာ အ​ေကာင္​မ်ားမွာ အင္​မတန္​

နည္းပါးသည္​ သက္​တမ္​းမျပည္​့ခင္​ 

အ​ေၾကာင္​းမ်ိဳးမ်ိဳး​ေၾကာင္​့​ေသဆံုးၾကရသည္​။ 

သို႔​ေသာ္​လည္​း အင္​းဆက္​ပိုးမ်ား​ ေပ်ာက္​ကြယ္​မသြားပဲ 

ယ​ေန႔ထိတိုင္​​ေတြ႔႐ွိ​ေနရျခင္​းမွာ ၎တို႔တြင္​ သဘာဝမွ

ဖန္​တီး​ေပးထား​ေသာ အကာအကြယ္​မ်ား​ေၾကာင္​့ပင္​

ျဖစ္​​ေလသည္​။ သဘာဝမွ ဖန္​တီး​ေပးထား​သည္​့ 

အကာအကြယ္​မ်ား​ -

၁။ အ​ေပၚယံအခြံျဖင္​့ ကာကြယ္​ျခင္​း -

    အင္​းဆက္​မ်ားစြာထဲမွ ပိုး​ေတာင္​မာ( Beetle )

    မ်ားတြင္​ သ​ားေရကဲ့သို႔ျဖစ္​​ေန​ေသာအ​ေတာင္​ဖံုး​ႏွင္​့ 

    မာ​ေက်ာ​ေသာ ခႏၶာကိုယ္​သည္​ မ်ိဳးုျခားစား 

    သားရဲအင္​းဆက္​မ်ား၏ တိုက္​ခိုက္​ျခင္​းကို 

    ကာကြယ္​ထားႏိုင္သည္​။

၂။ အဆိပ္​ျဖင္​့ ကာကြယ္​ျခင္​း - 

    ပ်ား၊ ပိတုန္​းႏွင္​့ နက်ယ္​ကဲ့သို႔ အင္​းဆက္​မ်ားတြင္​

    ရန္​သူကို ၎တို႔၏ အဆိပ္​ဆူးျဖင္​့ျပန္​လည္​

    တိုက္​ခိုက္​တက္​ၾကသည္​။

    ၎တို႔၏ အဆိပ္​ႏွင္​့ထိ​ေတြ႔ၿပီးပါက 

    ​ေနာက္​တစ္​ႀကိမ္​ ​မထိဝံ ့ေတာ့​ေပ။

၃။ ကိုယ္​တြင္​း႐ွိ အရည္​တို႔ျဖင္​့ကာကြယ္​ျခင္​း -

    လိပ္​ျပာသား​ေလာင္​း ခူ​ေကာင္​အခ်ိဳ႕၏ ကိုယ္​တြင္​း႐ွိ

    အရည္​တို႔သည္​ အရသာမ​ေကာင္​းသျဖင္​့

    သူတို႔အား ဖမ္​းဆီးစား​ေသာက္​ျခင္​းမခံရပါ။

၄။ အနံ႔ျဖင္​့ ကာကြယ္​ျခင္​း -

    ပိုးနံ​ေကာင္​( Stink bug )ႏွင္​့ 

    ၾကမ္​းပိုး( Bed bug )တို႔ကဲ့သို႔ ပိုး​ေကာင္​မ်ား၏

    ဆိုးရြားလြန္​း​ေသာ အနံ႔​ေၾကာင္​့ စား​ေသာက္​ရန္​

    အလို႔ငွါ သားရဲ​ေကာင္​မ်ားက ​ေ႐ွာင္​႐ွားၾကသည္​။

၅။ အ​ေမြးဆူးတို႔ျဖင္​့ ကာကြယ္​ျခင္​း -

    အခ်ိဳ႕​ေသာ လိပ္​ျပာသား​ေလာင္​းခူ​ေကာင္​မ်ား၏

    အ​ေမြးမ်ားသည္​ အဆိပ္​ရည္​ပါ႐ွိ​ေသာ​ေၾကာင္​့

    ထိမိပါက နာက်င္​​ေစသည္​။ ယားယံ​ေစသည္​။

၆။ ဟန္​အမူအယာျဖင္​့ ကာကြယ္​ျခင္​း -

    က်ားဖလံ( Tiger moth )သည္​ ရန္သူကို

    ျမင္​​​ေတြ႕သည္​ႏွင့္ ​​ေသဆံုး​ေနဟန္ေဆာင္သည္​။ 

    ယင္​းကဲ့သို႔ ျပဳလုပ္​ျခင္​းျဖင္​့ သူ႔ကိုစား​ေသာက္​မည္​့

    သားရဲမ်ားက​ ေသ​ေန​ေသာ ဖလံဟုယူဆကာ

    စား​ေသာက္​ျခင္​းမျပဳ​ေတာ့ပါ။

၇။ နဂိုအ​ေနအထိုင္​ျဖင္​့ ကာကြယ္​​ျခင္​း - 

    ရြက္ထြင္းပိုး( Leaf miner )ကဲ့သို႔ 

    ပိုးမႊားမ်ားသည္​ ​အရြက္​​၏အတြင္​း​၌​ျဖစ္​​ေစ၊ 

    စပါးရြက္​လိပ္​ပိုး( Rice leaf folder )ကဲ့သို႔

    ပိုးမႊားသည္​ ရြက္​လိပ္​အတြင္​း၌ျဖစ္​​ေစ၊

    အသီးအတြင္​းတြင္​​ေနထိုင္​​ေသာ

    သီးလံုး​ေဖာက္​ပိုး( Gram Caterpillar )

    ပိုးမ်ားႏွင္​့ ညဥ္​့အခါတြင္​သာထြက္​​ေသာ 

    ဖလံ( Moths )မ်ားသည္​ ရန္​သူ႔​ေဘးရန္​မွ​ 

    အထိုက္​အ​ေလ်ာက္​ ကင္​း​ေဝး​ေစသည္​။

    ဥပမာ -

    ကာဒစ္​ဖလိုင္​း( Caddisfly ) သားေလာင္းသည္​

    သူတို႔၏ အနီးနားတြင္​ရ႐ွိ​ေသာ သစ္ရြက္ေဆြး၊ 

    ခဲလံုး၊ ခရုခံြ၊ သစ္ကုိင္းစေလးမ်ား အပါအဝင္

    ရရာအရာဝတၳဳ​မ်ားႏွင္​့ ပိုးမွ်င္​​ေတြကို အသံုးျပဳၿပီး 

    အကာအကြယ္ အခံြအိမ္ကုိျပဳလုပ္၍

    ယင္​းအိမ္​ထဲတြင္​ ​ေနထိုင္​ကာ ရန္​သူ႔​ေဘးရန္​မွ

    ပုန္​းခို​ေန​ေလ့႐ွိသည္​။

၈။ အ​ေရာင္​ျဖင္​့ ကာကြယ္​ျခင္​း -

    Tulip Tree Beauty moth - ဖလံသည္​

    အ​ေရာင္​အားျဖင္​့ ​ေနထိုင္​ရာဝန္​းက်င္​ႏွင္​့

    တ​ေထရာတည္​း တူညီ​ေန​ေသာ​ေၾကာင္​့

    ရန္​သူမ်ား​ေဘးမွ ကင္​း​ေဝးရသည္​။

၉။ အ​ေတာင္​ႏွစ္​စံု အ​ေရာင္​မတူ၍ ​ေဘးကင္​းျခင္​း -

    Morpho butterfly - လိပ္ျပာေတြရဲ႕

    အ​ေတာင္​ပံ​ အ​ေပၚမ်က္​ႏွာျပင္​သည္​ ​

    ေအာက္​ႏွင္​့ အ​ေရာင္​မတူ​ေသာ​ေၾကာင္​့ 

    ပ်ံသန္​း​ေနသည္​့အခါ ​ေနာက္​မွလိုက္​လာ​ေသာ

    ရန္​သူ႔အျမင္​တြင္​ ျဖတ္ခနဲေပၚလာလုိက္​

    ျဖတ္​ခနဲေပ်ာက္သြားလုိက္ 

    ဆက္တုိက္ေျပာင္းလဲေန​ေသာ​ေၾကာင္​့ 

    မ်က္​​ေခ်ျပတ္​သြားတက္​သည္​။ 

၁၀။ အဆင္​ခ်ယ္​၍ ကာကြယ္​ျခင္​း - 

      အခ်ိဳ႕​ေသာ အင္​ဆက္​မ်ား၏ အ​ေရာင္​အ​ေသြး

      အဆင္​တို႔မွာ ပိုး​ေကာင္​တို႔၏ မူလသဏၭာန္​​

      ေပ်ာက္​ကြယ္​သြားမတက္​ အဆင္​ခ်ယ္​လွ်က္​

      ႐ွိ​ေသာ​ေၾကာင္​့ ရန္​သူ႔​ေဘးမွကင္​း​ေဝၾကသည္​။

၁၁။ အ​ေတာင္​​ေအာက္​၌ အ​ေရာင္​မႈံျခင္​း -

      သစ္​ရြက္​​ေျခာက္​လိပ္ျပာ(Kallima Inachus)၏

      အ​ေတာင္​​ေအာက္​ဖက္​႐ွိ အ​ေရာင္​သည္​

      မြဲ​ေျခာက္​​ေနသည္​့အျပင္​ နား​ေနသည္​့အခါ 

      အ​ေပၚသို႔​ေထာင္​ထား​ေသာ အ​ေတာင္​သည္​

      သစ္​ရြက္​​ေျခာက္​ႏွင္​့ အလြန္​တူသျဖင္​့ ရန္​သူမွ

      ​အလြယ္​တကူ မျမင္​​ေတြ႕ႏိုင္​ပါ​။ 

၁၂။ အ​ေယာင္​​ေဆာင္​၍ ကာကြယ္​ျခင္​း -

      ခူ​ေကာင္( Wavy-lined Emerald )တို႔သည္​ ​​

      ပန္​းပြင္​့​ရဲ႕ ပြင္​့ခ်ပ္​​ေတြကို သူတို႔ခႏၶာကိုယ္​​ေပၚတြင္​

      ပိုးခ်ည္​မွ်င္​မ်ားျဖင္​့ တန္​ဆာဆင္​ဖံုးကြယ္၍

      ပန္​းပြင္​့ကဲ့သို႔ အ​ေယာင္​​ေဆာင္​ကာ

      ရန္​သူမ်ား၏ ​ေဘးရန္​ကိုကာကြယ္​ၾကသည္​။

     

၁၃။ အတုခိုး၍ ကာကြယ္​ျခင္​း -

      ​ေန႔ခင္​းဘက္​တြင္​ ပ်ံသန္​း​ေလ့႐ွိသည္​့ 

      နက်ယ္​ဖလံ( Wasp moth )ႏွင္​့

      ဟိုဗာယင္​( Hoverfly ) တို႔သည္​

      ပ်ား၊ နက်ယ္​မ်ားႏွင္​့ ပံုသဏၭာန္​

      ဆင္​တူ​ေသာ​ေၾကာင္​့ ငွက္​မ်ားႏွင္​့ အျခား​ေသာ

      သားရဲမ်ားကို လွည္​့စားႏိုင္​သည္​။ 

      သားရဲမ်ားက ၎တို႔ကို ပ်ား၊ နက်ယ္​ဟု

      မွတ္​ထင္​ကာ ဖမ္​းဆီးစား​သံုးျခင္​း

      မ​ျပဳ​ေသာ​ေၾကာင္​့ အႏၱရာယ္​ကင္​း​ေစသည္​။

​၁၄။ အ​ေတာင္​​ေပၚ႐ွိ အကြက္​မ်ားမွကာကြယ္​ျခင္​း -

      သိန္​းငွက္​ဖလံ( Hawk moth )ႏွင္​့

      ဇီးကြက္​လိပ္​ျပာ( Owl Butterfly )တို႔၏

      အ​ေတာင္​ပံ​ေပၚမွ အကြက္​မ်ားသည္​

      ရန္သူကိုၾကည္​့​ေနသည္​့ ​ေၾကာက္​စရာ

      သားရဲသတၱဝါတို႔၏ မ်က္​ဝန္​းတစ္​စံုႏွင္​့

      တူ​ေသာ​ေၾကာင္​့ ရန္​သူမွဖမ္​းဆီးစား​ေသာက္​ျခင္​း

      မျပဳ​ေတာ့ပါ။

 ၁၅။ ရာသီအလိုက္​အ​ေရာင္​​ေျပာင္​းျခင္​း - 

       အခ်ိဳ႕​ေသာ ပိုး​ေကာင္​တို႔မွာ မ်ိဳးစိတ္​တခုထဲ

       ျဖစ္​​ေသာ္​လည္​း ​ေႏြရာသီတြင္​​ေပါက္​သည္​့အခါ

       မြဲ​ေျခာက္​သည္​့ အ​ေရာင္​မ်ိဳး႐ွိ၍ မိုးရာသီတြင္​​

       ေပါက္​​သည္​့အခါ စိမ္​း​ေသာအ​ေရာင္​မ်ား႐ွိသျဖင္​့

       သဘာဝ အကာကြယ္​တစ္​မ်ိဳးပင္​ျဖစ္​သည္​။

အင္​းဆက္​တို႔၏ ပံုသဏၭာန္၊ ထူးျခား​ေသာ 

လကၡဏာရပ္​မ်ားျဖစ္​သည္​့ အစာစားျခင္​း၊ အ​ေရခြံလဲျခင္​း၊ 

လႈပ္​႐ွားသြားလာျခင္​း၊ ပ်ံသန္​းျခင္​း၊ အာရံုခံစားျခင္​း၊ 

ဘဝျဖစ္​စဥ္​​ေျပာင္​းလဲျခင္​း၊ မ်ိဳးပြားျခင္​းႏွင္​့ 

ရန္​သူ႔​ေဘးရန္​မွ ကာကြယ္​လွည္​့စားပံုတို႔ကို သိ႐ွိထားပါက 

အဖ်က္​ပိုးမႊားမ်ားကို ႏွိမ္​နင္​းရန္​ျဖစ္​​ေစ၊ အက်ိဳးျပဳ

အင္​းဆက္​မ်ားကို ထိန္​းသိမ္​း​ေစာင္​့​ေ႐ွာက္​ရန္​ျဖစ္​​ေစ 

ေဆာင္​ရြက္ရာတြင္​ ​မ်ားစြာအက်ိဳး႐ွိႏိုင္​သည္​။ 

ထိုထက္​ပို၍ ​ေလ့လာႏိုင္​ပါက အင္​းဆက္​ပိုးမ်ား​ႏွင္​့

သတၱ​ေလာကတို႔၏ အစာကြင္​းဆက္​၊ ပတ္​ဝန္​း​က်င္​

​ေဂဟ​ေဗဒႏွင္​့ ဆက္​ႏြယ္​မႈတို႔ကိုပါ ​ေလ့လာမည္​ဆိုပါက

အတိုင္​းထက္​အလြန္​ပင္​ျဖစ္​​ေၾကာင္​း ​.... 

အထူးသျဖင့္ ​စိုက္​ပ်ိဳး​ေရးလုပ္​ငန္​း လုပ္​ကိုင္​​ေဆာင္​ရြက္​

​ေနသူ​ ေတာင္​သူမ်ားအ​ေနျဖင္​့ ဘက္​စံုပိုးမႊားကာကြယ္​

ႏွိမ္​နင္​းျခင္​း(Integrated Pest Management)

နည္​းစနစ္​မ်ားကိုေဆာင္​ရြက္​ပါက ပိုးမႊားမ်ားအ​ေၾကာင္​း

မျဖစ္​မ​ေန သိထားသင္​့သည္​့အျပင္​ ဘက္​စံုပိုးမႊားကာကြယ္​

ႏွိမ္​နင္​းျခင္​း နည္​းစနစ္​မ်ားႏွင္​့ ပိုးမႊားမ်ားကို 

ထိန္​​ေက်ာင္​းမွသာလွ်င္​ ​ေရ႐ွည္​ခံ​ေသာ စိုက္​ပ်ိဳး​ေရး

လုပ္​ငန္​းကို ​ေဆာင္​ရြက္​ႏိုင္​မည္​ျဖစ္​​ေၾကာင္​း

​ေရးသားတင္​ျပလိုက္​ရပါသည္​။

  

#Crd

​ေစတနာ​ေမတၲာမ်ားစြာျဖင္​့

#Phyochitthu